In diverse grote steden zijn ze niet meer weg te denken uit het straatbeeld: de donkergroene e-scooters van felyx. Na Amsterdam, staan ze inmiddels ook in Den Haag, Rotterdam, Groningen en Brussel. Wie een felyx-account heeft, kan via een app de dichtstbijzijnde scooter lokaliseren, reserveren en activeren. Voor 30 eurocent per minuut kun je overal binnen het servicegebied rijden en gratis parkeren. Eenmaal geparkeerd staat de scooter klaar voor een volgende gebruiker. Maar heb je, bijvoorbeeld na een afspraak, zelf de scooter nog nodig, dan kun je hem voor 5 eurocent per minuut een tijdje vasthouden. Het concept is simpel, maar uiterst succesvol. De groei van felyx is sinds de oprichting van het bedrijf in 2016 niet te stuiten.
Zelf spreken ze van ‘een nieuw, disruptief mobiliteitsconcept’. Omdat steden steeds voller worden en de luchtkwaliteit verslechtert, is er een transitie nodig naar nieuwe vormen van mobiliteit. Het is noodzakelijk om op zoek te gaan naar manieren om meer mensen te vervoeren met minder eigen, grote en vervuilende vervoersmiddelen. Duurzaam gedeeld stadsvervoer is zo’n manier. felyx wil door middel van zijn e-scooters steden leefbaar en bereikbaar houden voor iedereen. Een snel groeiend aantal mensen ziet daar de voordelen van in en stapt op een felyx. Sommigen slechts af en toe, maar er zijn ook mensen die de scooters wekelijks of zelfs dagelijks gebruiken. En dat aantal groeit elke dag, ‘Maar,’ zegt Daan Wijnants, head of public affairs bij felyx, ‘ook wij schrokken ons natuurlijk wild toen door corona alles ineens tot stilstand kwam. Het aantal ritten werd in één klap gehalveerd. Toch deden we het in vergelijking met het ov eigenlijk nog best goed, daar gingen ze naar 10 procent. En we waren nog niet eens van de schrik bekomen toen we zagen, in de weken nadat premier Rutte de intelligente lockdown had afgekondigd, dat het aantal ritten alweer toenam. Inmiddels zitten we weer op het oude niveau.’
""Het deelvervoer dat wij bieden, per scooter, is juist in deze tijd een enorme kans""
Twee kampen
Over het effect van corona op het deelvervoer ontstonden al snel twee kampen. Wijnants: ‘In het ene kamp leeft de gedachte dat het deelvervoer fl ink onder de coronacrisis zal lijden, omdat je er samen met anderen gebruik van maakt en daarin schuilt toch een gevaar. Het geluid in het andere kamp was een stuk positiever: het deelvervoer zal juist een boost krijgen. Mede omdat het ov tijdens de lockdown geen optie was en daarna alleen toegankelijk met een mondkapje, wat veel mensen vervelend vinden. De wedstrijd is nog niet uitgespeeld, maar het tweede kamp lijkt te gaan winnen. Al verschilt dat sterk per modaliteit. Je ziet dat mensen met deelauto’s een stuk terughoudender zijn. Maar het deelvervoer dat wij bieden, per scooter, is juist in deze tijd een enorme kans. Het is individueel vervoer, je houdt automatisch afstand, hoeft geen mondkapje te dragen en alles wordt goed schoongemaakt.’
Het gemak van een deelscooter
Bij felyx zien ze dat meer mensen hun e-scooters de afgelopen maanden in ieder geval zijn gaan proberen. Wijnants: ‘Sommige mensen ervaren toch een drempel om te beginnen aan een deelscooter. Het voelt onwennig, ook al is het heel simpel; aanmelden en een account aanmaken kost je hooguit vijf minuten. En alles wat je nodig hebt, is een rijbewijs, creditcard of bankrekening. Tijdens de lockdown is een aantal van deze mensen toch eens op een scooter gestapt. Omdat er even wat minder alternatieven waren. Of omdat de coronacrisis ons dwong om ons eigen duurzame aandeel onder de loep te nemen en ons gedrag daarop aan te passen. Hoe het ook zij, meer mensen hebben ons de afgelopen maanden ervaren als goed alternatief voor het ov.’ De ervaring met felyx’ deelscooters is dat het sneller, goedkoper, flexibeler en makkelijker (denk alleen al aan parkeren) is dan veel andere mobiliteitsoplossingen. Het enige dat mensen weleens als negatief ervaren, is dat er overal in de stad groene scooters staan. Voor medeoprichter Quinten Selhorst is het de kunst om de balans te vinden tussen vraag en aanbod. ‘Er moeten niet te veel scooters stilstaan, want dat kunnen obstakels worden in de openbare ruimte. Tegelijk moeten er voldoende scooters beschikbaar zijn, zodat er altijd één beschikbaar is op loopafstand van de klant.’ Op basis van ervaring en technologie kan felyx inmiddels een goede inschatting maken. En, mocht het nodig zijn, in heel korte tijd scooters bijplaatsen of juist weghalen als de situatie daarom vraagt en de afspraken met de gemeente dat toelaten.
Van experimenteel naar structureel
De grootste gebruikers van de e-scooters zijn studenten en young professionals. Delen zit die generatie sowieso veel meer in de genen. Hun cd’s en dvd’s zijn allang vervangen door Spotify en Netflix. Naar hun ouders rijden ze in een deelauto. En buitenlandse steden verkennen ze per deelfiets, -scooter of -step. Maar de gemiddelde felyxgebruiker wordt wel steeds een beetje ouder.
""Op de schaal van experimenteel naar structureel zitten we nu denk ik op een 8""
Volgens Wijnants geeft dat aan dat deelmobiliteit een steeds structurelere optie aan het worden is naast het ov, de auto en de fiets. ‘Op de schaal van experimenteel naar structureel zitten we nu denk ik op een 8. En daar heeft corona zeker positief aan bijgedragen.’ Op de vraag of die ontwikkeling door zal zetten in het post-coronatijdperk, antwoordt hij: ‘Laten we het hopen. Ik denk dat mensen niet meer alleen duurzaam zullen denken, maar er ook steeds meer naar gaan handelen. Ze willen niet terug naar die vervuilende auto, zeker niet in steden. En het ov is ook niet altijd de beste optie gebleken.’
Duurzaam vervoer
Medeoprichter Selhorst constateerde al langer geleden dat de mobiliteit aan het veranderen is. Hij heeft het gevoel aan de start te staan van een belangrijke transitie, die hij omschrijf als ‘mobiliteit op maat’. Hij zei daar eerder al over: ‘Als mijn familie uit het oosten van het land naar Amsterdam komt om mij te bezoeken, stappen ze al niet meer in de auto. Ze nemen de trein naar station Amstel en pakken voor het laatste stukje een felyx-scooter. Die omslag gaat heel snel.’ Volgens Wijnants heeft corona daar nog een schepje bovenop gedaan: ‘Een grote groep worstelt nu met de vraag hoe ze zich van A naar B gaan verplaatsen. Aan de enorme stijging van het aantal verkochte elektrische fietsen zie je dat mensen kiezen voor individueel en duurzaam vervoer. Daar zit voor ons een grote kans. Het voordeel van een e-scooter ten opzichte van een fiets is dat je er een grotere afstand mee kunt afleggen. Het voordeel van deelvervoer is dat het vaak voordeliger is en je je geen zorgen hoeft te maken over verzekeringen, onderhoud, et cetera. En duurzaamheid is, naast comfort en snelheid, een van onze pijlers. Wij willen binnensteden groener maken en de CO2-uitstoot terugdringen. Inmiddels hebben we met de ritten die mensen op onze e-scooters maakten al 700 ton CO2 bespaard, dat zijn heel wat vluchten op en neer naar Parijs.’
Mobility as a Service
Behalve ritten van A naar B wil felyx ook een aanvulling bieden op het ov. ‘We willen zeker geen vervanging van het ov zijn,’ benadrukt Wijnants. In Den Haag is er al een efficiënte samenwerking met het ov-bedrijf HTM en voor de toekomst zoekt felyx soortgelijke samenwerkingen met andere ov-partijen. Het ‘Mobility as a Service’-model (MaaS), dat Rolvink Couzy eerder in dit hoofdstuk aanstipte, is voor Wijnants niet direct een droombeeld. ‘Maar de voordelen voor de gebruiker zijn niet te ontkennen. En de belangen van alle partners in zo’n mobiliteits netwerk zijn hetzelfde: we willen allemaal mensen uit de auto halen. Als MaaS daar dé oplossing voor blijkt te zijn, zullen we daar zeker verstandig op inspelen. Al levert dat ook wel weer de nodige uitdagingen op voor ons bedrijf. Er moeten goede afspraken gemaakt worden met alle partners, wat doen we met de prijs, wie is er verantwoordelijk voor de klantenservice en hoe organiseer je de kostenverdeling, bijvoorbeeld.’
Overheid
Dat er een belangrijke rol voor de overheid is weggelegd als het om de toekomst van deelmobiliteit gaat, beaamt Wijnants. ‘Het belangrijkst is dat de overheid een open houding heeft. Bij gemeenten moet je zorgen dat ze aan boord zijn. Dat ze deelmobiliteit omarmen, er oké mee zijn dat onze e-scooters rondrijden in een stad.’ In Amsterdam krijgt felyx ruim baan: het aantal e-scooters in de stad mag stijgen van 108 naar 350. Daar komen ook nog eens 350 e-scooters van een concurrent bij. De gemeente wil met deze uitstootvrije deelscooters een goed alternatief bieden voor de auto. Volgens de Amsterdamse verkeerswethouder Sharon Dijksma zijn de scooters een belangrijk alternatief voor autoritten en een aanvulling op het totale pakket aan mobiliteitsmogelijkheden van Amsterdammers. Wijnants steekt veel van zijn tijd in het contact met en de medewerking van gemeenten. En in het omarmen van deelmobiliteit door bewoners. Hij denkt dat de komst van meer spelers op de markt zijn werk alleen maar makkelijker maakt. ‘Concurrentie is natuurlijk een gezonde ontwikkeling. Daar zijn wij alleen maar blij mee en zeker niet bang voor. Wij zijn marktleider, hebben de meeste ervaring en een heel efficiënte manier van scooters aanbieden. Meer aanbieders zorgen er wat ons betreft alleen maar voor dat meer mensen deelmobiliteit serieus gaan overwegen. En daar hebben wij ook weer profijt van.’
""Tot nu toe lossen vraag en aanbod het heel goed op samen. Daar hoeft de overheid zich niet in te mengen""
Als je kijkt naar de rol van de overheid op nationaal niveau is Wijnants van mening dat zij ervoor moet zorgen dat deelmobiliteit net zo normaal wordt als het ov. Niet in plaats van of als extraatje, maar als volwaardig alternatief in de hele mobiliteit.’ Subsidie acht hij niet nodig. ‘De markt pikt het goed op. Tot nu toe lossen vraag en aanbod het heel goed op samen. Daar hoeft de overheid zich niet in te mengen.’
Duurzame doelstelling
Het lijdt geen twijfel dat het de mannen van felyx voor de wind gaat sinds hun oprichting, maar hun ambities reiken nog ver. Hun droombeeld? Wijnants: ‘Iedereen een felyxaccount in zoveel mogelijk steden en landen. Binnen Europa en daarbuiten. In alle grote steden is de uitdaging hetzelfde: luchtvervuiling en drukte. Daar bieden wij een oplossing voor met ons duurzame en gedeelde stadsvervoer. Wij willen dat zo veel mogelijk mensen in de wereld deelmobiliteit gaan omarmen. En hebben heel duidelijke groeiambitie. Om ons bedrijfsmodel draaiende te houden, maar ook om onze duurzame doelstelling te halen. Wij willen echt iets goeds achterlaten op deze wereld.’